TR
EN
RUİletişim
0216 550 89 97
Futbolun, rugby'nin ve diğer takım sporlarının kalbi, yeşil bir zeminin üzerinde atar. Doğal çim, sporculara sunduğu üstün performans, doğal estetik ve ekolojik faydalar nedeniyle vazgeçilmez bir yüzeydir. Ancak kaliteli, dayanıklı ve güvenli bir doğal çim saha inşa etmek, ciddi bir planlama, doğru malzeme seçimi ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Bu rehber, profesyonel standartlarda bir doğal çim spor sahasının nasıl projelendirildiğini ve inşa edildiğini adım adım açıklıyor.
Performans: Doğal çim, eklemler ve bağlar üzerinde daha iyi şok emilimi sağlar, kayma ve dönüşlerde daha doğal bir his verir.
Doğallık ve Estetik: Canlı bir yüzeydir, ortam sıcaklığını düşürür ve muhteşem bir görünüm sunar.
Ekolojik Fayda: Oksijen üretir, tozu tutar, karbon ayak izini azaltır ve yağmur suyunu filtreler.
Futbol Sahası
Yüksek Kullanım Kapasitesi: Hava durumundan bağımsız, neredeyse 7/24 kullanılabilir. Bakım maliyeti doğal çime göre daha düşüktür.
Tutarlılık: Yüzey her zaman aynıdır; su birikmesi, çamur veya donuk çim gibi sorunlar yaşanmaz.
Karar Verirken Düşünülmesi Gerekenler: Bütçe, sahanın kullanım sıklığı (haftada kaç saat/official maç yapılacak?), iklim koşulları ve uzun vadeli bakım maliyetleri.
1. Fizibilite ve Master Plan
İhtiyaç Analizi: Saha hangi seviyede (amatör, profesyonel) ve hangi sporlar için (futbol, rugby, çok amaçlı) kullanılacak? FIFA v World Rugby standartlarında mı olacak?
Arazi Seçimi ve Analizi: En az 110m x 70m boyutlarında düz bir arazi seçilmelidir. Zemin etüdü (toprak yapısı, su tablası) ve drenaj potansiyeli mutlaka incelenmelidir.
Yönlendirme: Sahanın uzun ekseni (kuzey-güney yönü) güneş ışığının kaleci ve oyuncuların gözünü almasını minimize edecek şekilde planlanır.
2. Mühendislik ve Altyapı Projeleri
Drenaj Sistemi Tasarımı: Sahanın ömrünü belirleyen en kritik unsurdur. Yüzey drenajı (sahanın eğimi) ve yüzeyaltı drenajı (kanal ve borular) birlikte tasarlanır.
Eğim (Gradiye n t): Saha, merkezden kenarlara veya bir kenardan diğerine %0.5 - %1 arasında bir eğimle inşa edilir. Bu, suyun hızla tahliyesini sağlar.
Sulama Sistemi: Otomatik, yağmur sensörlü, toprak nem sensörlü bir sprinkler sistemi şarttır. Sprinkler başlıklarının yerleşimi, rüzgar yönü de dikkate alınarak "köşe atışı" yapmayacak şekilde planlanır.
Toprak Analizi ve Hazırlığı: Mevcut toprağın yapısı analiz edilir. Genellikle, drenajı iyileştirmek için mevcut toprağa yüksek oranda kum karıştırılması önerilir.
1. Arazi Hazırlığı ve Hafriyat
Sahanın sınırları çıkarılır ve planlanan eğimi verebilmek için gerekli kazı ve dolgu işlemleri yapılır. Temel, vibrasyonlu silindirlerle iyice sıkıştırılır.
2. Drenaj ve Sulama Altyapısının Döşenmesi
Yüzeyaltı Drenajı: "Şerha lı balık kılçığı" deseninde veya paralel hatlar şeklinde drenaj kanalları açılır. Bu kanallara, jeotekstil örtü serildikten sonra drenaj boruları ve çakıl doldurulur.
Sulama Boruları: Drenaj sistemine zarar vermeyecek şekilde, sprinkler başlıklarının konumlarına kadar sulama boruları döşenir.
3. Büyüme Ortamının (Rootzone) Hazırlanması
Bu, çim köklerinin büyüyeceği en üst 25-35 cm'lik katmandır. Genellikle %70-85 kum ve %15-30 torf karışımından oluşur. Bu karışım, mükemmel drenaj ve yeterli su/nutrient tutma kapasitesi sunar. Hazırlanan bu katman, laserli nivelman cihazları ile milimetrik hassasiyetle tesviye edilir ve sıkıştırılır.
4. Tohum Ekimi veya Hazır Çim (Rulo) Serimi
Tohum Ekimi: Seçilen çim tohumu (genellikle Lolium perenne - İngiliz Çimi temelli karışımlar), mibzerle veya hidroseeding yöntemiyle ekilir. Daha ekonomiktir ancak sahanın kullanıma açılması 3-6 ay sürebilir.
Hazır Çim (Rulo Çim) Serimi: Önceden yetiştirilmiş, olgunlaşmış çimler, biçilip rulo haline getirilmiş olarak sahaya serilir. Çok daha maliyetlidir ancak saha 3-4 hafta içinde kullanıma hazır hale gelir. Dikişsiz ve sıkı bir şekilde serilmesi gerekir.
5. Büyütme ve Bakım
Sulama: İlk günlerde yüzey sürekli nemli tutulmalıdır.
Gübreleme ve Havalandırma: Köklenme başladığında, yavaş salınımlı özel çim gübreleri ile besleme yapılır. Sıkışmayı önlemek için havalandırma (aerasyon) işlemi düzenli olarak uygulanır.
İlk Biçim: Çim istenen yüksekliğin biraz üstüne çıktığında, keskin bıçaklı çim biçme makinesi ile ilk biçim yapılır. Futbol sahalarında ideal biçim yüksekliği genellikle 25-30 mm'dir.
C: Maliyet, arazi hazırlığı, kullanılan malzemenin kalitesi (kum oranı, rulo çim), altyapı detayları ve ekipman gibi birçok faktöre bağlıdır. Profesyonel standartlarda bir saha için metrekare bazında yüksek bir maliyet beklenmelidir. Basit bir hesapla, standart bir futbol sahası için ciddi bir yatırım gerektiği söylenebilir.
C: Yoğun ve düzenli bakım ister:
Günlük/Biyilik: Sulama, çim biçme.
Haftalık/Aylık: Gübreleme, ilaçlama (zararlı ot ve hastalıklara karşı), havalandırma, kumlama.
Mevsimsel: Havalandırma, üstten tohumlama (overseeding), kumlama, kış hazırlığı.
Bu işlemler için özel makine ve ekipman (çim biçme traktörü, aeratör, verticut makinesi, kumlama makinesi) ve deneyimli personel gerekir.
C: Türkiye'de genellikle Lolium perenne (İngiliz Çimi) dayanıklılığı ve hızlı çimlenmesi nedeniyle baskındır. Poa pratensis (Kentucky Bluegrass) soğuğa dayanıklıdır, Festuca türleri ise kuraklığa ve gölgeye daha toleranslıdır. Genellikle bu türlerin karışımları, hem dayanıklılık hem de estetik için kullanılır.
C: Tohumla ekim yapıldıysa, yoğun kullanıma hazır hale gelmesi en az 3-4 ay sürer. Rulo çim döşendiyse, köklerin tutması ve zeminin sıkılaşması için 4-6 hafta yeterlidir.
Profesyonel bir doğal çim spor sahası, önemli bir yatırımdır. Başarısının sırrı, sağlam bir altyapı (özellikle drenaj), kaliteli bir büyüme ortamı ve hiç bitmeyen özenli bir bakımdır. Doğru projelendirme ile başlayan ve uzman ekiplerle yürütülen bu süreç, sonunda sporculara güvenli, performansı artıran ve seyir zevki yüksek bir yeşil sahne sunar. Yatırım yapmadan önce, ziraat mühendisleri ve saha yapımında uzmanlaşmış firmalarla detaylı bir çalışma yapmak, uzun vadede en doğru kararı vermenizi sağlayacaktır.
Daha detaylı bilgi almak ve saha yenileme, altyapı yenileme için bizim ile iletişime geçin: info@sfsmuhendislik.com